مهم ترين دوره زندگی افراد در طول عمر آنان، دوره بين انعقاد نطفه و هشت سالگی است؛ زيرا رشد و پرورش كودک در اين دوره، شالوده رشد او در آينده را پی‌ريزی می كند. در سه سال اول زندگی، رشد انسان بسيار سريع است. در اين دوره، حساسيت نسبت به تاثيرات محيطی نيز از همه دوره‌ های ديگر بيشتر است. دکتر اهدایی وند مدیر گروه سلامت جمعیت، خانواده و تغذیه معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با بیان این مطلب افزود: در سال های اول، رشد مغز در بحرانی ‌ترين وضعيت بوده و نسبت به تأثيرات خارجی (چه مثبت و چه منفی) بيشترين حساسيت را دارد. مغز در این زمان توانمندی بالفعل کم و بالقوه بسیار بالایی دارد. مراقبت محبت‌ آميز و آموزش‌ هایی كه كودک در سال های اول دريافت می كند يا فقدان اين تجربيات اساسی، تأثيرات بلند مدتی بر ذهن كودک باقی می گذارد. هرچند كه يادگيری در تمام طول زندگی ادامه می يابد اما در سال های نخستين، مغز انسان با سرعتی كه هرگز تكرار نخواهد شد، در حال شكل گيری است.

دکتر اهدایی وند ادامه داد: پيش از تولد، سلول های مغزی با سرعتی شگفت ‌آور تكثير می شوند. در زمان تولد، نوزاد حدود 100 ميليارد سلول مغزی دارد كه اغلب آن ها به هم متصل نيستند. اين سلول ها نمی ‌توانند به تنهايی كار كنند بلكه بايد در شبكه ‌هایی سازمان ‌دهی شوند كه لازم است بين آن ها تريليون ها رابط يا سيناپس وجود داشته باشد. هر سلول عصبی به طور بالقوه می تواند با 15000 سلول دیگر ارتباط برقرار کند اين رابط ‌ها، آنچه را ما می توانيم انجام دهيم، آنچه مايليم انجام دهيم، نحوه تفكر ما و در واقع آنچه را كه هستيم تعيين می كنند. هرچه تعداد این ارتباط ها بیشتر باشد، مغز توانمند تر و کودک از آینده و عملکرد بهتری برخوردار خواهد بود.

مدیر گروه سلامت جمعیت، خانواده و تغذیه معاونت بهداشت اذعان کرد: دوره ‌ای كه رابط‌ های مغز با سرعتی انفجاری تكثير می شوند با سال های اول كودكی همزمان است، يعنی با دوره‌ ای كه كودک عملا در هر لحظه از بيداری، چيز های تازه‌ ای را برای اولين بار كشف می كند. نقش تجربه در همين زمان ايفا می شود. هنگامی كه در سال های اول، رابطی مكررا مورد استفاده قرار می گيرد، جنبه هميشگی پيدا می كند. رابط ها یا سيناپس هایی كه در نتيجه تكرار تجربيات اوليه به دفعات فعال می شوند، به دائمی شدن متمايل می شوند و سيناپس هایی كه به ‌كلی يا به دفعات كافی فعال نشده‌اند، به حذف شدن متمايل می شوند. بدين ترتيب، رشد مغزی يک فرايند "استفاده كن يا از دست بده" است. بنابراين، بسيار مهم است كه كودک فرصت های كافی برای مواجهه، تقليد و درگير شدن با تنوع گسترده‌ای از فعاليت های برانگيزنده واكنشی داشته باشد و بدين وسيله بتواند ياد بگيرد كه از توان های مغزی خود استفاده كند. كودكانی كه از اين گونه شرايط محروم می شوند احتمال دارد كه دچار مشكلات شخصيتی، اختلالات روانی، نارسايی های ادراكی و مشكلات يادگيری شوند.

در ادامه دلبر پور احمدی رئیس گروه سلامت نوزادان، کودکان و شیر مادر معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در مورد اهمیت سال های اوليه کودکی این چنین توضیح می دهد: خانه و ساكنان آن، همراه با هم، اولين محيط كودک و شالوده تعامل او با محيط را تشكيل می دهند. كودک بايد آزاد بوده و احساس امنيت كند تا بتواند از امكاناتی كه محيط برای او فراهم می كند، برخوردار شود.

اهميت محيط خانوادگی و فضای شاد، محبت و تفاهم، جنبه ‌هائی از مراقبت كودكان هستند كه به طور سنتی شناخته شده ‌اند. برخی از محيط های خانوادگی امن هستند و در آن ها كودكان از امنيت و محيطی برخوردارند كه برای بزرگ شدن و تعامل با والدين به آن نياز دارند. در برخی خانواده های ديگر نيز اگر چه تضاد و درگيری وجود ندارد اما تعامل در درون خانواده به اندازه گروه اول نيست. دسته سومی از محيط خانوادگی نيز وجود دارد كه مشخصه آن تضاد و درگيری دائم در خانواده و محروميت كامل كودكان از بزرگ شدن با والدين و فرصت های پرورش كامل و هماهنگ است. بنابر اين، لازم است كه برنامه های سال های اول كودكی همواره مداخلاتی را طراحی كنند كه بر خردسال ترين كودكان متمركز باشند، زيرا بيشترين تفاوت ها، در اين دوره ايجاد مي شوند.

احمدی با اشاره به این نکته که تا سن سه سالگی بیشترین رشد مغز انجام می گیرد گفت: بنابراین از سن سه سالگی تا هشت سالگی فرایند یادگیری در کودکان اتفاق می افتد. از همین رو به این مرحله،"مرحله حساس مغز" گفته می شود.

وی افزود: هفته آگاهی از مغز یک رویداد جهانی است که از سال 1996 در هفته سوم ماه مارس آغاز می شود و در ایران نیز از چهارم اسفند ماه به مدت یک هفته با هدف یادگیری افزایش توانایی مغز و آشنایی افراد جامعه با پیشگیری از کاهش قوای مغز برگزار می گردد.

دکتر اهدایی وند مدیر گروه سلامت خانواده معاونت بهداشتی در خصوص فعالیت های انجام شده جهت افزایش آگاهی عمومی درباره اهمیت سال های اولیه کودکی در این معاونت اظهار داشت: گروه سلامت خانواده با هدف اطلاع رسانی به عموم مردم در خصوص تکامل دوران ابتدای کودکی مبنی بر تکامل مغز، در تمام مراکز و پایگاه ها و خانه های بهداشت اقدام به توزیع بروشور های تکامل مغزی دوران کودکی، برگزاری جلسات آموزشی جهت مراجعین، دانش آموزان، اولیای کودکان، معلمان مدارس، مربیان مهد کودک ها و بیمارستان های دوستدار کودک نموده است.

در ادامه احمدی رئیس گروه سلامت نوزادان، کودکان و شیر مادر معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در مورد غربالگری تکامل کودکان کمتر از 5 سال این چنین توضیح می دهد: کودکان تا سن زیر 5 سال با استفاده از پرسش نامه غربالگری تکامل به نام ASQ از نظر مشکلات تکاملی غربالگری شده و در صورت وجود مشکل به مراکز تکامل به خصوص مرکز جامع تکامل کودکان تراب  ارجاع می گردند.

در این مرکز از تست تشخیصی تکاملی بیلی جهت تشخیص زود هنگام مشکلات تکاملی و شروع به موقع درمان استفاده می شود. هم چنین در این مرکز ارائه خدمات تخصصی به صورت کامل به مراجعین به منظور جلوگیری از سردرگمی و اتلاف وقت آنها ارائه می گردد. خدمات تخصصی این مرکز شامل: کلینیک تخصصی اطفال (نفرولوژی، ایمونولوژی، نوزادان، غدد، عفونی، هماتولوژی، روماتولوژی، نورولوژیست)، گفتار درمانی، کار درمانی جسمی و ذهنی، شنوایی سنجی، بینایی سنجی، روان شناسی و مشاوره تغذیه است که با تعرفه های دولتی انجام می گردد.